De Flaneur


Het vakantieseizoen staat opnieuw voor de deur. In de komende periode zal Haren weer wat verder ontvolkt raken, doordat talloze medebewoners over Europa of nog verder gelegen gebieden gaan uit zwerven.
Deze keer wil ik een lofzang aanheffen op het flaneren, op de langzame manier om door steden te slenteren.De Flaneur ontstond vooral in het midden van de negentiende eeuw in Parijs tijdens het Tweede Keizerrijk onder Napoleon III. Het was zo'n verschijnsel dat hoorde bij de nieuwe metropolen van die tijd, bij het ontstaan van de passages,waarvan wij in ons land hooguit in Den Haag nog een fraai voorbeeld hebben. In tegenstelling tot het huidige snelle tempo had men nog tijd voor het genieten van het moment. Zonder een vooropgezet doel struinde men door de stad, gaf men zich over aan het vluchtige, doolde men vol verwondering rond, om zijn blik te verruimen en het gehoor te scherpen, om geuren en kleuren waar te nemen.
Ik heb mij altijd in Europese of Nederlandse steden aan dit uitgangspunt gehouden, dat sinds Charles Baudelaire (1821-1867) als pleidooi voor het toevallig en kortstondige werd geformuleerd. Sindsdien zijn er uiteraard eindeloos veel studies en publicaties aan gewijd, vanaf het grote onderzoek van de Duitse cultuurwetenschapper Walter Benjamin met zijn Das Passagenwerk, waaraan hij in Parijs zo'n tien jaar heeft gewerkt tot in onze tijd bij een auteur als Cees Nooteboom.

Alweer meer dan tien jaar geleden was er in Maastricht een grote tentoonstelling gewijd aan een zestal metropolen, waar je op de manier van de Flaneur doorheen kunt struinen en slenteren zonder vooropgezet doel, om aan alles wat is opgelegd te ontsnappen. In Den Haag kan men aan het Lange Voorhout, vlakbij Hotel des Indes, het standbeeld van de  Flaneur Eduard Elias bewonderen. Uiteraard is die vorm van ongericht rondtrekken al veel ouder dan de negentiende eeuw en werd er in de Middeleeuwen al door vaganten en studenten door Europa rond gezworven. Ook de eeuwenoude bedevaartroutes als Romeen Compostella zijn op dat gebied van grote invloed geweest. In later tijd werd de echte Flaneur door het verkeer weggewerkt, naar de stoep verdreven of hooguit nog als consument toegelaten, die op rommelmarkten zijn gang kan gaan.

Juist in onze tijd van tempoversnelling is het voor mij nog noodzakelijk om weer een warm pleidooi te houden voor onthaasting, voor die intensieve beleving van de Flaneur, voor het rustige ronddolen, te voet, zonder vooropgezet doel, voor de nieuwsgierige, kinderlijke blik en verwondering, die de Flaneur kenmerkt.
Ik raad ook een auteur in deze van harte aan: de historicus Karl Schlögel met een boek als Stedenlezen (Atlas-Contact,2008) of zijn fundamentele publicatie Im Raume lesen wir die Zeit (Hanser,2003;FischerTaschenbuch,2014). Als men al niet meer echt door steden kan of wil flaneren, is dat in iedergeval nog mogelijk door het lezen van een van de talloze boeken rond de Flaneur. Een goed voorbeeld tot slot: Het Harener Weekblad van 20 maart 2019 riep in het Rembrandt jaar op tot een bezoek aan zijn geboortestad Leiden, met de tekst: De beste manier om de stad te ontdekken is in slow motion. Lopend dus... 


Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Een zomer in Haren - Jolien Berendsen-Prins

Een zomer in Haren... Als de windrichting goed is, hoor ik in onze zonovergoten tuin de kerkklok van de 12de eeuwse Nicolai- of Dorpskerk slaan. Terwijl ik de uitgebloeide rozen verwijder of uitbundig groeiende takken terugsnoei in onze lusthof, kijk ik af en toe op en kan ik tussen de struiken en bomen precies het haantje op de toren in de zon zien glinsteren. Omdat Haren op de Hondsrug tussen de Hunze en de Drentsche Aa ligt en er vroeger een klein haventje aanwezig was met het oog op het vervoer over deze waterwegen, is het niet verwonderlijk dat onze kerk  800 jaar geleden aan Sint Nicolaas was gewijd. Immers hij werd in heel Europa niet alleen beschouwd als de beschermheilige van kinderen en scholieren, maar ook van zeevarenden en ander scheepsvolk. Geen wonder dat Sinterklaas na aankomst in Haren graag de kinderen ontvangt in deze naar hem vernoemde kerk. Elke zaterdagmiddag galmt de klok om 16uur, als sein dat de zondagsrust nadert. Een kwartier voordat
Meer lezen

De zomer in het donker - Hans Boerema

De zomer in het donker Voor het eerst sinds het overlijden van zijn vader zocht hij zijn toevlucht in het huis van zijn ouders op het eiland. Onderweg naar het station slaagde hij er niet in zich van de waan te bevrijden dat hij door alle mensen in de wijde omtrek werd besproken alsof hij een ten onrechte vrijgesproken misdadiger was. In de bus keek hij naar de lucht die lichter blauw was dan het lichtblauw van blauwe ogen waarin zonlicht wordt weerkaatst. Op het dek van de boot volgde hij nauwgezet de bewegingen van het zeewater. ‘Golfslagen stromen achterstevoren neerwaarts over elkaar heen in het weids klotsende zwart-achtige blauw,’ concludeerde hij dromerig. Bij aankomst op het eiland, met de zee achter zich en het gras van de dijk onder zijn voeten, dacht hij aan Joy, het meisje dat hij had ontmoet na afloop van een kerkdienst. Zij had gehuild omdat haar broer meer met God bezig was dan zij. Sluipend bijna, liep hij over het schelpenpad door de achtertuin. Het zwarte m
Meer lezen

Mijn beeld van Groningen

  Je wordt, als je van buiten komt, nooit een echte Groninger, maar hooguit een inwoner van Groningen. In de loop van ruim 55 jaar heb ik mij uiteraard verdiept in boeken van kenners van onze stad zoals Dr. A.T. Schuitema Meijer, (denk aan Zo was Groningen 1919-1939  (1967, 55 pagina's met tal van foto's), of  Groningen vroeger en nu  (1969,109 pagina's), of een bundel als  Groningers op weg naar de moderne tijd  (1988, 144 pagina's )en dan heb ik het nog niet eens over de vele latere studies van auteurs als Frans Westra en Martin Hillenga. Ik kan heel erg genieten van de oude gravure Stadscaerte van Groeningen van Egbert Haubois, met een prachtige afbeelding in vogelvlucht van de Brede Merct en talrijke andere plekken in de stad van 1637. In de loop van die decennia heb ik heel veel ontdekt in Stad en Ommeland. Ik genoot van de talloze prachtige, oude kerken en van de restanten van de ooit zo talrijke kloosters als Aduard en Ter Apel, van de borgen als Fraeylema,
Meer lezen