Van Groningen tot Heidelberg

Van Groningen tot Heidelberg

De vakantieperiode is weer voorbij en de omzwervingen door Europa en andere exotische gebieden zijn weer voor een tijdje gestopt. Zulke grote tochten vonden ook al in de 15 de eeuw plaats,

bijvoorbeeld door de man, die zo'n 15 jaar geleden werd verkozen tot de Ommelander aller tijden. We hebben het hier over Roelof  Huisman( of Huesman/Huusman) beter bekend als Rudolf Agricola,

1444-1485.Begin jaren tachtig kreeg hij in zijn geboorteplaats Baflo een standbeeld.

In de vroege Groningse tijd bezocht hij de Maartensschool en daarna begon zijn zwerftocht door Europa: eerst naar Erfurt, Keulen en Leuven, daarna richting Italië in Pavia en Ferrara. Het waren met name de oude universiteiten als Parijs, Bologna en Praag, die bij velen in trek waren. In Ferrara vond zijn promotie plaats en kwam zijn beroemde verhandeling rond retorica en argumentatieleer tot stand, in navolging van klassieke auteurs als Cicero en anderen.

In de jaren 1479 tot 1484 keerde hij weer terug naar het hoge noorden en werd Agricola stadssecretaris/syndicus in Groningen. Ook in die vroege tijd moest hij af en toe naar Brussel, om de belangen van de stad te behartigen. Verder speelde  hij een belangrijke rol bij politieke geschillen en juridische processen.

Agricola is een van de vroege voorbeelden van de filosofie in ons land, een belangrijk voorvechter van het Humanisme, waarbij men zich liet inspireren door de klassieke talen en cultuur. Je zou hem een soort van aartsvader van de Groningse universiteit kunnen noemen. Hij was een belangrijke schakel bij de verspreiding van nieuwe ideeën, een universeel en veelzijdig geleerde. Met name was ook het klooster Aduard in die tijd  een belangrijk religieus centrum en een spil in het netwerk van talloze contacten.

De in januari 2017 overleden classicus en plaatsgenoot Fokke Akkerman heeft zich  geruime tijd zeer verdienstelijk gemaakt voor het werk van Agricola, bijvoorbeeld door de uitgave van de brieven (Wereldbibliotheek,2016,383 pag.) en andere geschriften van deze geleerde.

Hij heeft, denk ik, er voor gezorgd, dat Agricola is opgenomen in het culturele erfgoed van onze provincie en ons land. In 2016 was overigens ook in het Groninger Museum  het beroemde portret van Agricola van Lucas Cranach  (1532), in het bezit van een museum in München, te zien. Van belang is verder, dat onze Agricola ook in de wereld van de muziek ,met composities en orgelspel een rol heeft gespeeld. In Oktober 2015 werd er een muzikaal programma aan hem gewijd. Zo herinner ik mij ook nog een happening met solo-presentatie van John Leddie in de grote vergaderzaal van het Provinciehuis in 1985 ter herdenking van zijn sterfdag. Ondanks wat kritische opmerkingen ten aanzien van de stad, te zeer gelegen aan de rand van de beschaving,  voelde hij zich tegelijkertijd met het Groninger land door gewoonte en een bijna onzichtbare band verbonden.

Toch vertrok hij in 1484 naar Heidelberg en ging hij vervolgens weer op reis naar Rome om daar de inhuldiging van de nieuwe paus Innocentius viii bij te wonen. Op de terugreis werd hij echter ziek en jij overleed, 41 jaar oud, op 27 Oktober 1485.

Karel J.Hupperetz, september 2019